In de twee vorige artikels hadden we het ook al over Leiden vanuit Veerkracht: over biomimicry en het belang van zelfvertrouwen als basis voor veerkracht. Daarna bekeken we de relatie tussen het individu en de organisatie in het kader van veerkracht en hoe tussen beide een wisselwerking noodzakelijk is om aan veerkracht te kunnen werken.
In dit laatste artikel van de reeks gaan we dieper in op de invloed van je bioritme, van lijnen en vormen op je veerkracht en je levensenergie.
Aangepaste ritmes en vormen
Je eigen bioritme volgen is een wezenlijk aspect van veerkracht. De vrijheid ervaren om je eigen dag in te delen en daarbij ook te luisteren naar wat jouw systeem nodig heeft aan slaap, beweging, inspanning… is goud waard. Het nieuwe werken van thuis biedt daar meer ruimte toe en is een goud kans om daar bewust gebruik van te maken. Uit onderzoek blijkt dat organisaties de erin slagen om hier op in te spelen minder absenteïsme hebben dan zij die werken met strakke structuur en ritme.
Ritme zit in een essentieel kenmerk van ons lichaam; denk maar aan ademritme, hartslag, het pulseren van ons bloed, de elasticiteit van ons brein. We zijn erbij gebaat onze hartslag dan weer te versnellen en dan weer te vertragen en ook onze adem kunnen we bewust verdiepen, verlengen, verkorten en inhouden naar gelang onze behoefte. Ook kunnen we ons brein bewust uitdagen met nieuwe opdrachten om de elasticiteit hoog te houden. Zitten we vast in ons denken, dan zorgt ritme en beweging ervoor dat we letterlijk op andere gedachten komen. Dat we uit onze ‘stuck’ komen.
Kortom: we zijn van nature gemaakt om te bewegen, te vertragen, te versnellen, ons in te spannen en ons te ontspannen. We houden van een goede uitdaging, gezonde stress is goed en we willen ook niet stelselmatig overvraagd worden. We zijn op ons best als er een balans is tussen inspanning en ontspanning.
Het ritme van creativiteit en innovatie is ook onregelmatig en niet in vaste werktijden te vangen. Doorbraken laten zich niet sturen in de tijd maar hebben ruimte en vrijheid nodig om te kunnen ontstaan. Veerkrachtige organisaties houden hier rekening mee en zorgen ervoor dat ze geen beperkingen leggen op het natuurlijke ritme van menszijn en creatie. De juiste omstandigheden creëren om doorbraken of innovaties te realiseren.
Veerkracht is ook direct verbonden met vormen. Zo blijken natuurlijke, organische, cyclische vormen zoals we die vinden in de natuur, ons te brengen in een zachte aandacht en daarmee een ontspannend effect te hebben op onze brein, aldus Susan Bögels, Hoogleraar psychologie aan de universiteit van Amsterdam en oprichter van centrum voor mindfulness in Amsterdam.
Weg van de rechte lijnen
Rechte lijnen zoals we die terugvinden in kantoorruimte of de stad prikkelen ons brein meer, veroorzaken meer stress en kosten meer energie. In de stad is alles recht en van beton, alles is grijs en gebouwd vanuit harde lijnen. Dat maakt dat we in een harder soort aandacht komen, aldus Susan Bögels, wat meer energie vraagt.
We leven als mens in een soort dualiteit waar we behoefte hebben aan prikkels van harde lijnen van de stad, maar ook behoefte hebben aan de rust van het platteland. De rust van het platteland en natuur is een bron van inzichten, antwoorden op vragen en creativiteit.
Organisaties hebben gelukkig al de stap gezet naar meer organische werkvormen. Als we over teams spreken dat hebben we het over cellen die multidisciplinair samenwerken. Ook is er minder en minder sprake van lineaire voortgang van activiteiten maar werkt men meer met sprints en feedbackrondes. We laten de dingen gemakkelijker organisch ontstaan en ontwikkelen de durf te vertrouwen dat het goed komt.
Aanwakkeren van levensenergie
Veerkracht put kracht uit een gevoel van bezieling, uit een intentie, een purpose hebben. Het menselijke brein is geprogrammeerd om vooruit te denken, om te anticiperen op de toekomst en zich een voorstelling te maken van wat komen gaat. Evolutionaire neurologen geven aan dat ons voorstellingsvermogen in de loop der tijd steeds krachtiger is geworden. Blijkbaar is het voor ons als mensheid relevant een sterke verbeeldingskracht te hebben over onze toekomst.
Purpose geeft richting, kanaliseert je energie en maakt je minder kwetsbaar. Je zou kunnen stellen dat een persoonlijke purpose raakt aan de spirituele identiteit van menszijn. Waarom doe ik wat ik doe? Wat bezielt mij? En wat geeft zin aan mijn leven? Spiritualiteit wordt omschreven door Verstraeten (2004), als een eenheidservaring waardoor je je openstelt voor levensparadoxen. Spiritus betekent zowel ‘geest’ als ‘adem’. Het is onze geest (spiritus) die zich laat in-spireren door wat buiten hem ligt. Uit onderzoek blijkt dat mensen die een uitgesproken purpose hebben, meer draagkracht hebben en een duidelijk sterk kompas hebben om te navigeren in een veranderende wereld. Ze komen vanzelf bij het persoonlijke vuur dat hen drijft en krijgen toegang tot hun onuitputtelijke levensenergie.
‘Purpose verliest haar betekenis als ze een middel wordt voor winstmaximalisatie.’
Veerkrachtige organisaties krijgen energie van een corporate purpose. Dit gaat verder dan een why hebben met de bijbehorende set van kernwaarden. ‘Put purpose at the core your strategy’ schrijft Harvard Business Review, (Januari 2021). Dat betekent dat de organisatie investeert in haar spiritueel kapitaal door zoveel mogelijk de verbinding te maken tussen de immateriële fundamenten (zoals bijvoorbeeld respect voor mens en natuur) van het bedrijf en zijn economische activiteiten.
De purpose verliest haar betekenis als ze een middel wordt voor winstmaximalisatie. Maar het gaat nog verder. De corporate purpose moet belichaamd, doorvoeld en begrepen worden door elk lid van de organisatie, zodat iedereen zich van binnenuit verbonden voelt met deze purpose en het gevoel heeft hier een belangrijke bijdrage aan te kunnen leveren.
Purpose gedreven organisaties zijn gericht op het bewust verbinden van de corporate purpose met de individuele drijfveren en waarden van mensen.
Hierdoor ontstaat een krachtig verbonden veld van positieve intentie. Dit vraagt niet alleen lef maar meestal ook het vermogen om de onderstroom te durven benoemen en zo te komen tot een brandend vuur van de organisatie.
Referenties
Dana, D. (2018). De polyvagaal theorie in therapie: Het ritme van regulatie. Eeserveen: Uitgeverij Mens.
Deloitte Global Human Capital Trends (2020). The social enterprise at work: Paradox as a path forward. Deloitte Insights.
Grashow, A., Heifetz, R. A. & Linsky, M. (2009). The practice of Adaptive leadership. Brighton, MA: Harvard Business Review Press.
Eynikel, J. (2018). De Onderstroom: Op zoek naar het spiritueel kapitaal van ondernemingen. Etion Inspiratienota 104.
Malnight, T. W., Buche, I., & Dhanaraj, C. (2019). Put purpose at the core of your business. In Harvard Business Review. Digitaal geraadpleegd op 10 januari 2021 van https://hbr.org/2019/09/put-purpose-at-the-core-of-your-strategy.
McTaggart, L. & Dirksen, A. (2017). Het intentie-effect: The power of Eight. Utrecht: Uitgeverij Ankhhermes.
Van der Kolk, B. A. (2014). The body keeps the score. Londen: Penguin Books Ltd.
Van Hoof, E. (2017). De chief Happiness officer: Stappenplan voor een strategisch welzijnsbeleid op het werk. Amsterdam: Uitgeverij LannooCampus.