Veerkrachtig zijn is het adagium voor 2021: ‘Deep down’ weten we dat we voor grote veranderingen staan. Zowel op economisch als op maatschappelijk vlak.

In hoeverre zijn we opgewassen tegen deze veranderingen? De overheid roept mensen op om vol te houden, maar de rek raakt er hier en daar uit. In deze artikelenreeks bekijken we hoe we veerkrachtige organisaties bouwen en wat de parameters zijn voor veerkracht waar organisaties op kunnen sturen?

Veerkracht als nieuwe competentie

Uit recent onderzoek van Deloitte blijkt dat 80 procent van de organisaties zegt dat well-being belangrijk is voor hun succes in de komende 18 maanden (Deloitte Global Human Capital Trends, 2020). Maar slechts 12 procent zegt klaar te zijn dit aan te pakken. Alleszins alarmerende cijfers in tijden van grote verandering. Blijkbaar volstaan het huidig burn-outpreventiebeleid en het geven van een mindfulnessopleiding niet voor een effectieve well-being strategie.

We staan aan het begin van een tijdperk waar het humaniseren van werk hoog op de agenda staat. Organisaties die erin zullen slagen om menselijke focus aan te brengen op hun bedrijfsvoering zullen een stapje voor hebben.

Het blijkt dat organisaties die future fit zijn verder gaan in hun HR learning & development-strategie dan louter ‘reskilling’. Zij investeren in veerkracht voor een onzekere toekomst, aldus het onderzoek van Deloitte.

In tijden van grote crisis en verandering is een adaptieve leiderschapsstijl nodig. De leider moet aandacht hebben voor het creëren van een optimaal evenwicht tussen spanning/stress en uitdaging/leervermogen, aldus Richard Heifetz (Grashow, Heifetz & Linsky, 2009). Vinger aan de pols houden en het reguleren van veerkracht wordt de ‘competentie van de toekomst’. Zowel voor leiders als voor medewerkers.

De biomimicry van veerkracht

Biomimicry is (de wetenschap en) de kunst van het imiteren van de beste biologische ideeën voor menselijke toepassingen. We putten inspiratie uit de wetten van de (menselijke) natuur om factoren te herkennen die van belang zijn om veerkracht te ontwikkelen.

We zijn als mens soepel geboren en hebben een waanzinnig elastisch beendergestel en brein. In de loop van het leven wordt dat rigider. Maar de kern van ons aanpassingsvermogen blijft aanwezig. Neurowetenschappers zijn het erover eens dat we tot het einde van ons leven, ook op bejaarde leeftijd, de elasticiteit van ons brein kunnen blijven ontwikkelen.

Het is duidelijk dat wij mensen zeer veerkrachtig zijn. De Covid-crisis heeft ons dat al laten zien. Zonder heel veel moeite hebben organisaties en hun medewerkers zich aangepast om van thuis te werken in de eerste lockdown. Als collectief hadden we dat snel geregeld. Maar wat gaat maken dat we deze veerkracht kunnen blijven voeden? En waar moeten organisaties op inspelen als ze hun well-being-strategie gaan ontwikkelen? En hoe ziet veerkracht er uit voor de medewerker zelf?

Vertrouwen in jezelf

Volgens Prof. Dr. Elke van Hoof, klinisch psycholoog en lid van de Hoge Gezondheidsraad van België, is veerkracht ‘het vermogen om terug te veren dankzij de mate van vertrouwen in je persoonlijke vermogen om te gaan met tegenslagen en nieuwe situaties’ (Van Hoof, 2017). Dat vermogen blijkt voor een deel genetisch te zijn, maar het is ook ontwikkelbaar in interactie met je omgeving.

Genetisch of niet, vertrouwen in het vermogen om met tegenslagen en nieuwe situaties om te gaan is een complex gegeven binnen iemands persoonlijkheid. En die persoonlijkheid staat onder druk in periodes van angst en onzekerheid. Veerkracht gaat wat ons betreft over het vermogen om in beweging te blijven tussen stress of angst en persoonlijke hulpbronnen.

Een essentiële hulpbron hierbij is thuiskomen in je lichaam. Het lichaam kent de weg en heeft de kracht om zich aan te passen, zolang we het lef hebben om de wetten van haar natuur te volgen. De natuurlijke wetten van het lichaam zijn een samenspel tussen hoofd, hart en lichamelijke sensaties. Alles vindt haar oorsprong in het lichaam. Veerkracht wordt het beste ontwikkeld vanuit het lichaam. Ons denken, voelen en handelen worden immers vanuit ons lichaam gestuurd.

Veerkracht is geen eenvoudige competentie. Het is best een klus om steeds weer opnieuw bewust bezig te zijn met het managen van je gedachtenpatronen en het terugvinden van je zelfvertrouwen. Het helpt enorm als je hiertoe gestimuleerd wordt, als je dit samen met anderen kunt doen en als er in je organisatie bewust op gestuurd wordt. Met ander woorden: als je je veerkracht kunt ontwikkelen in interactie met je professionele omgeving.



Referenties

Dana, D. (2018). De polyvagaal theorie in therapie: Het ritme van regulatie. Eeserveen: Uitgeverij Mens.

Deloitte Global Human Capital Trends (2020). The social enterprise at work: Paradox as a path forward. Deloitte Insights.

Grashow, A., Heifetz, R. A. & Linsky, M. (2009). The practice of Adaptive leadership. Brighton, MA: Harvard Business Review Press.

Eynikel, J. (2018). De Onderstroom: Op zoek naar het spiritueel kapitaal van ondernemingen. Etion Inspiratienota 104.

Malnight, T. W., Buche, I., & Dhanaraj, C. (2019). Put purpose at the core of your business. In Harvard Business Review. Digitaal geraadpleegd op 10 januari 2021 van https://hbr.org/2019/09/put-purpose-at-the-core-of-your-strategy.

McTaggart, L. & Dirksen, A. (2017). Het intentie-effect: The power of Eight. Utrecht: Uitgeverij Ankhhermes.

Van der Kolk, B. A. (2014). The body keeps the score. Londen: Penguin Books Ltd.

Van Hoof, E. (2017). De chief Happiness officer: Stappenplan voor een strategisch welzijnsbeleid op het werk. Amsterdam: Uitgeverij LannooCampus.